Cnc işleme atölyelerinde 5 eksenli cnc işleme tezgahlarına sahip olmanın büyük bir avantaj olduğunu önceki yazılarımızda belirttik ve her işleme atölyesi bunun da farkında. Ama bilinen bir şey daha var ki, iyi bir tezgaha sahip olmak tek başına yeterli gelememekte…

Hassas parça işlemek için bir çok bileşen bir araya gelmeli. Bu bileşenleri sıralamak istersek, 5 eksen cnc takım tezgahı, kesici takım, kesme sıvısı, 5 eksen mengene, 5 eksen zero point tabla, operatör yetkinliği gibi bir çok konu bir araya gelmeli…

Bu yazımızda metal işleme sıvıları olarak bilinen ama imalat atölyelerinde kesme yağı, bor yağı, soğutma sıvısı, metal işleme sıvısı gibi bir çok isimle adlandırılan ve çoğu işletme de gözden kaçan fakat verimlilik ve iyi bir yüzey kalitesi için olmazsa olmaz bir bileşen hakkında detaylıca bilgi vereceğiz. Bu yazımız sonunda metal işleme sıvılarının önemini ve doğru kullanımını öğrenmiş olacaksınız. Hiç vakit kaybetmeden yazımıza başlayalım…

İlk olarak kesme sıvısı kullanımıyla elde edilecek faydalara bir göz atalım ve sonrasında detaylarına inelim;

• Operasyonel maliyetlerde azalış (makine arızası, temizlik, vs..)
• Üretim verimliliğinde ve yüzey kalitesinde artış
• İşleme sonrası atık bertaraf konularında kazanç
• Çevre kirliliğine duyarlı işleme
• Çalışan sağlığına verilen değer

Takım tezgahlarında işleme yaparken en önemli bileşenlerden birisi hiç şüphesiz soğutma sıvısı yada kesme sıvısı dediğimiz metal işleme sıvılarıdır. Su ile karıştırıldığında emülsiyon adını alan metal işleme sıvılarının, hazırlanması sırasında bir takım önemli noktalar vardır. Emülsiyonun hazırlanması, karışım oranı, bulunduğu tankın durumu, emülsiyon kullanımı sonrası yapılacaklar, günlük kontrol gibi bir takım önemli konulara giriş yapmaya başlayalım…

Yavaş yavaş bilgi düzeyimizi arttıralım ve bakalım metal işleme sıvılarının faydaları nelermiş;

• İşleme sırasında kesici takım ile iş parçası arasında oluşan ısının bertarafı konusunda çok iyi soğutma sağlayarak, kesici takım ömrünü korur ve çok iyi bir yüzey kalitesi elde edilmesini sağlar
• Kesme yağındaki su kaynaklı pas ve korozyon oluşumunu engeller
• Sürtünmeyi azaltıcı görev yaparlar
• Sahip oldukları iyi yıkayıcı özellikleri ile tezgah içi ve yüzeylerde ki tortu gibi kalıntıların temizlenmesini sağlar ve tezgahı temiz tutar
• Parça işlemesi sırasında oluşan yağ dumanı ve sisi engeller
• Parlama ve yanma riskleri olmadığı için güvenli bir çalışma ortamı sunar
• Çok yüksek oranlarda su ile karıştırıldıkları için ekonomiklik sağlarlar

Metal işleme sıvılarının faydalarını gördük ve şimdi sıra geldi ne tür bir sıvı seçeceğiz ve bu sıvının emülsiyonu yani karışımı nasıl olmalı…

Metal işleme sıvıları markadan markaya değişiklik gösterse de bitkisel, sentetik, yarı sentetik, mineral gibi bir çok türde olabilmektedir. Tezgahlarımız için hangi model metal işleme sıvısını seçeceğimizi bir kaç kritere göre seçmemiz gerekir, bu kriterler; prosesin çeşidi, takım tezgahının bilgileri, suyun kalitesi, işlenecek parçanın malzemesi, çalışma koşulları ve basınç gibi bir kaç parametreye göre hangi tip metal işleme sıvısı kullanacağımızı seçiyoruz.

Seçim konusunda sıkıntı yaşıyorsanız, bu sıvıları satan firmalar yada takım tezgahınızı satan firmalardan yardımcı olmalarını isteyebilirsiniz.

Her ne kadar basit görünse de metal işleme sıvılarının emülsiyonlarının hazırlanması son derece önemlidir ve kritik bir kaç aşamayı yapmanızı gerektirir. Emülsiyonu hazırlamadan önce mutlaka tezgah içi temizlik ve tank temizliği yapılması önemlidir. Tezgahın ulaşılamayan bölgelerinde bakteri ve mantar birikmesi gibi durumlara karşılık özel kimyasal ile güzel bir temizlik yapılmalıdır.

Emülsiyonun çok büyük oranı yaklaşık %95 gibi bir oranı su %5 ise metal işleme sıvısıdır. Bu yüzden suyun kalitesi son derece önemli olmaktadır. Yumuşak su köpürme yaparken, sert su ise emülsiyonun kesilmesine yol açmaktadır. Emülsiyon yapılacak olan suda bakteri, mantar gibi parazitlerin olmaması gerekmektedir, eğer kullanacağımız su buna uygun değilse gerekli arıtma işleminin yapılması yahut bu özelliklere uygun hazır suyun temin edilmesi gerekmektedir. Kullanılacak suyun özellikleri satın aldığınız metal işleme sıvısının istediği limitler içerisinde olmalıdır bu yüzden buraya direk bir tablo koymuyoruz.

Emülsiyonda ki karışım her ne kadar basit görünse de o kadar kolay bir işlem değildir, çünkü emülsiyonun doğru karışım oranlarına riayet edilmez ise metal işleme sıvımızdan tam verimi elde edemeyiz. Bu yüzden hem kolaylık olması hem de diğer başka sorunları bertaraf etmek için dozaj ünitesi kullanımı hem ekstra işçiliğin önüne geçer hem de oranların tam olarak yakalanmasında önemlidir. Ama dozaj üniteniz yok ise o zaman emülsiyonu harici bir yerde hazırlamanız gerekmektedir ve bu hazırlanış sırasında önce su sonra metal işleme sıvısını ilave etmelisiniz. Tam tersi durumda önce metal işleme sıvısını koyarsanız emülsiyon tam olarak verimli olmayacaktır. Ufak bir hatırlatma olarak tezgahta ki emülsiyona ilave yapılacaksa direk yağ yada direk su ilave etmektense hazırlanmış emülsiyon ilavesi yapılmalıdır. Kısaca emülsiyona ancak emülsiyon ilave edilmeli aksi halde korozyon, pas, kesme sıvısının kesilmesi gibi sorunlara neden olmakta.

Hazırladığınız emülsiyonun konsantrasyon değerini ölçmek için mutlaka refraktometre kullanılması gerekmektedir. Her metal işleme sıvısının üzerinde refraktometre çarpanı bulunmaktadır ve refraktometre ile yaptığınız ölçümde okuduğunuz değeri bu çarpan ile çarptığınızda çıkan sonuç sizin emülsiyon sıvınızın konsantrasyonu olacaktır.

Emülsiyonun konsantrasyonu düşük olursa ne olur;

Hazırlanan karışım istenilenden düşük olduğunda parçalarda ve takım tezgahında paslanma problemleri görülebilir, takım ömründe kısalma olur, istenilen yüzey kalitesi tutturulamaz, ph değerinin düşük olması nedeniyle bakteri üremesine karşı koruyuculuk azalır, yıkama ve yağlamada yetersizlik meydana gelir.

Emülsiyonun konsantrasyonu yüksek olursa ne olur;

Tam tersi olursa yani konsantrasyon fazla olursa bu sefer de parçada ve tezgah yüzeyinde yapışkan durumlar oluşur. İşleme bölgesinde duman oluşumu ve de operatör de cilt sorunları görülebilir. Daha fazla metal işleme sıvısı konulduğu için üretim maliyetine negatif etki yapar.

Emülsiyonun ph değerleri için ph kağıdı kullanabilirsiniz, duruma göre korozyon ve bakteri testleri de yaparak bu bilgileri düzenli bir şekilde kaydediniz ve metal işleme sıvısını satın aldığınız yerde ki yetkili personelin öngördüğü değerler arasında çalışmaya özen gösteriniz.

Emülsiyonun verimli kullanımı için şu 10 maddeye özen gösteriniz;

1. Yeni bir emülsiyon karışımı hazırlamadan önce mutlaka sistem temizliğini belirtilen şekilde yapınız
2. Emülsiyonu hazırlarken ilk olarak su sonrasında yağı koymalısınız, tam konsantrasyon oranını tutturmak için dozaj ünitesini kullanabilirsiniz
3. Tezgahta çalışan emülsiyona yapılacak ilavelerde mutlak surette emülsiyon ilave edilmelidir, sadece su yada sadece yağ ilavesi yapmayanız
4. Emülsiyon için önerilen konsantrasyon değerleri arasında çalışmaya özen gösteriniz, ne seyreltik ne de derişik
5. Her vardiya değişiminde refraktometre ile konsantrasyon ölçümü yapınız ve günlük olarak kaydediniz
6. Önerilen emülsiyon tankı seviyesini muhafaza ediniz, %70 doluluk altına inmeyiniz
7. Emülsiyon deposunun ömrünü uzatmak için içeri sızan yağları sıyırıcı kullanarak temizleyiniz
8. Uzun süre çalıştırılmayan tezgahlarda emülsiyon tankı günde en az 2 saat devir daim ettirilmeli
9. Tezgah kızak yağı haznelerini en fazla 6 ayda bir doğru temizleyici ile temizleyiniz
10. Tezgah hidrolik ünite haznesi en az yılda bir kez temizlenmeli ve hidrolik yağlar değiştirilmeli

Tüm bu işlemlerden sonra tezgahınızda korozyon, köpürme, cilt problemleri, emülsiyon kırılması, koku, yapışkan bakiye gibi sorunlarınız olursa, metal işleme sıvısının uyarılar bölümünde yazan neden ve çözüm önerilerine göre gerekeni yapınız.

Görüldüğü gibi takım tezgahlarında parça işleme de önemli bir yer tutan kesme sıvılarının ne anlama geldiğini ve önemini öğrenmiş bulunmaktayız. 5 eksen cnc işleme tezgahlarınızda en yüksek seviyede parça işlemek için HWR marka 5 eksen mengene sistemlerini ve HWR zero point mengene tablası sistemlerini kullanmayı ihmal etmeyiniz.

Bir sonraki bilgilendirici makalede görüşmek dileğiyle…